W poprzednim wpisie omawiałam sygnały, które powinny zapalić w Twojej głowie czerwoną lampkę i skłonić do poszukiwania pomocy psychologicznej. Okej, niektóre z nich lampkę, inne zaś cały zastęp syren strażackich. Efekt jest jednak ten sam: oznaczają one, że czas rozejrzeć się za wsparciem specjalisty – psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. I skoro wiesz już kiedy szukać pomocy, to dziś powiem Ci gdzie jej szukać.
Omówimy najpopularniejsze formy pomocy psychologicznej, by nieco rozjaśnić mgłę, którą możesz mieć w głowie przed podjęciem decyzji.
Formy pomocy psychologicznej
Są to kategorie odgórne – w praktyce formy te mogą się wzajemnie przenikać i uzupełniać, podobnie jak techniki stosowane przez konkretnych specjalistów z danych dziedzin. Poniższa lista jest jednak dobrym punktem wyjścia, jeśli zastanawiasz się, z jakiej formy pomocy psychologicznej skorzystać, by wynieść z niej maksymalne korzyści.
Konsultacja psychiatryczna
Czyli nic innego, jak wizyta u lekarza, ale nie od ciała, a od głowy. Wskazana przy stanach depresyjnych, lękowych, myślach i/lub tendencjach samobójczych, czy jakichkolwiek innych, niepokojących Cię objawach, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Psychiatra może skierować Cię na psychoterapię: zarówno jako jedyne zalecenie, jak i pomocniczo do leczenia farmakologicznego, jeśli uzna je za konieczne. Psst… Nie warto unikać leków psychotropowych! Dobrze dobrane, mogą szybko poprawić Twoje samopoczucie i komfort życia.
Dla kogo?
Dla osób, które zauważyły u siebie niepokojące objawy (triada depresyjna, silny lęk, ataki paniki, zaburzenia odżywiania i inne), albo tych, które nie wiedzą, od czego zacząć, jeśli chodzi o poszukiwanie pomocy. Po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu, psychiatra wskaże Ci dalszą drogę postępowania.
Jak znaleźć?
Skierowanie nie jest wymagane, by dostać się do psychiatry. Skontaktuj się z najbliższą przychodnią lub Poradnią Zdrowia Psychicznego w Twojej okolicy i poproś o zarejestrowanie w ramach NFZ (dzięki temu wizyta będzie bezpłatna). Jeśli chcesz i możesz pozwolić sobie na wizytę prywatną, polecam szukać specjalistów poprzez portal znanylekarz.pl (łatwe wyszukiwanie najlepiej ocenianych specjalistów w Twoim miejscu zamieszkania).
Psychoterapia
Innymi słowy: leczenie rozmową (oczywiście odpowiednio strukturalizowaną!). Może być zarówno krótko, jak i długoterminowa, a jej finalny kształt warunkowany jest nurtem, w jakim pracuje psychoterapeuta i wykorzystywanymi przez niego technikami.
Dla kogo?
Dla wszystkich! Niezależnie, czy zmagasz się z bardziej złożonymi trudnościami, czy może potrzebujesz przepracować jeden konkretny problem, psychoterapia może przynieść Ci spore korzyści. Jakie? Na przykład dostrzeżenie i obalenie niekonstruktywnych, szkodliwych schematów w myśleniu, wzmocnienie samooceny, przepracowanie traumy, redukcja lęku, czy chociażby lepsze zrozumienie siebie. Oczywiście, terapii nie można porównać do ubrania w rozmiarze uniwersalnym (choć te zwykle są tak uniwersalne, że nie pasują na nikogo). Istnieją różne nurty psychoterapii, które warunkują metody pracy, które mogą Ci mniej lub bardziej odpowiadać. Ja często polecam podejście poznawczo-behawioralne (CBT), którego skuteczność jest aktualnie najsilniej udokumentowane naukowo (Hofmann i inni, 2013). Techniki CBT ukierunkowane są na zmianę dysfunkcyjnych schematów w myśleniu i destrukcyjnych zachowań na bardziej adaptacyjne, co pozwala w stosunkowo krótkim czasie osiągnąć zadowalające efekty, zwłaszcza w przypadku depresji, zaburzeń lękowych, czy zaburzeń odżywiania. Nie oznacza to jednak, że nie sprawdzi się u Ciebie psychoterapia psychodynamiczna, czy Gestalt. Warto spróbować kilku opcji, aż znajdziesz tę, która najbardziej Ci odpowiada.
Konsultacja z terapeutą to także dobry pomysł na początek, gdy nie wiesz, jakiej pomocy potrzebujesz. Jeśli nie ma ku temu wskazań, terapeuta nie powinien nakłaniać do kontynuowania terapii, a jeśli uzna, że jego wsparcie będzie niewystarczające, może dodatkowo zalecić wizytę u psychiatry.
Jak znaleźć?
Dostępna zarówno bezpłatnie (na NFZ), jak i prywatnie. W cztery oczy lub online. W ramach NFZ do niedawna tylko na skierowanie, obecnie, według portalu pacjent.gov, skierowanie nie jest wymagane. Wystarczy więc telefon do Poradni Zdrowia Psychicznego i umówienie wizyty. Jeśli chcesz umówić się na wizytę prywatnie, polecam szukać najlepiej ocenianych specjalistów w okolicy (tu z pomocą przyjść może znanylekarz.pl lub twojpsycholog.pl).
Uwaga: dokładnie zapoznaj się z wykształceniem i dorobkiem zawodowym specjalisty, u którego wizytę rozważasz. Zawód terapeuty wciąż nie został dobrze uregulowany, co skutkuje dużą ilością pseudoterapeutów po wątpliwych kursach (albo, co gorsza, nawet i bez nich!). Jeśli nie znajdziesz wystarczających informacji, zawsze masz prawo o nie dopytać! Zwróć też uwagę, w jakich zagadnieniach specjalizuje się dany terapeuta. Nie oznacza to, że z innym Cię nie przyjmie, ale najprawdopodobniej właśnie w tych obszarach będzie najbardziej kompetentny, by udzielić Ci wsparcia.
Terapia grupowa
Zwykle uczestniczy w niej jeden terapeuta (lecz nie jest to regułą) i minimum kilka osób o zbliżonym problemie, np. osoby uzależnione, czy osoby z trudnościami w kontaktach z innymi. Ulgę przynieść może zarówno świadomość, iż nie jest się odosobnionym ze swoimi trudnościami, jak i naturalna dynamika relacji w grupie, która pomaga wypracować brakujące umiejętności społeczne.
Dla kogo?
Dla osób ze zdefiniowanym problemem. Często spotkania w grupie są dodatkowym wsparciem do „głównej” terapii i zostają zalecone przez specjalistę. Jeśli zastanawiasz się, czy w Twoim przypadku terapia grupowa jest wskazana, zapytaj o to swojego lekarza lub terapeutę.
Jak znaleźć?
Szukając w Ośrodkach Zdrowia Psychicznego, na oddziałach szpitalnych, etc.
Poradnictwo psychologiczne
Poradnictwo psychologiczne kierowane jest do osób zdrowych, które zmagają się z konkretnym problemem lub stoją przed kryzysem rozwojowym, z którym nie potrafią poradzić sobie samodzielnie. Zwykle jest to cykl kilku, maksymalnie kilkunastu spotkań ukierunkowanych na zażegnanie problemu.
Dla kogo?
Dla osób w każdym wieku, chcących uporać się z daną trudnością. Raczej nie w przypadku poważniejszych, bardziej złożonych sytuacji.
Jak znaleźć?
Skontaktować się z Poradnią Zdrowia Psychicznego w okolicy.
Interwencja kryzysowa
Jest to zespół działań interdyscyplinarnych (a więc angażujących specjalistów z różnych dziedzin: psychologów, pracowników socjalnych, lekarzy, prawników, w zależności od potrzeby). Interwencja kryzysowa bazuje na zasobach klienta i jego otoczenia, celem zaś jest odzyskanie równowagi psychicznej, poczucia sprawczości i zażegnanie kryzysu, przynajmniej do stopnia, w którym klient może dalej działać samodzielnie.
Dla kogo?
Dla osób w kryzysie – żałobie, z doświadczeniem przemocy, traumy lub innym, które odbiera zdolność samodzielnego poradzenia sobie z sytuacją.
Jak znaleźć?
Ośrodki i centra interwencji kryzysowej. Bez skierowań, za darmo. TUTAJ znajdziesz listę placówek.
Psychoedukacja
Psychoedukacja jest szczególnie istotna w przebiegu leczenia różnych chorób i zaburzeń, nie jest to jednak jej jedyne zastosowanie. Psychoedukacja pozwala oswoić różne zagadnienia związane ze zdrowiem psychicznym i chorobą, promuje proaktywną postawę, dostarcza skutecznych narzędzi do radzenia sobie z różnego rodzaju problemami. Uświadamia, odczarowuje, destygmatyzuje.
Dla kogo?
Obowiązkowo w przebiegu cięższych zaburzeń i chorób (zarówno psychicznych, jak i somatycznych), choć, tak naprawdę, dla każdego.
Jak znaleźć?
Elementy psychoedukacji wplatane są często w „główne” leczenie, ale sesje ukierunkowane na konkretne zagadnienia (emocje, radzenie sobie ze stresem itp.) mogą także być organizowane przez Ośrodki Zdrowia Psychicznego, szkoły, stowarzyszenia i fundacje.
Telefony zaufania
To doraźna forma pomocy w trudnej sytuacji. Zwykle bezpłatne, wiele z linii oferuje wsparcie całodobowe.
Dla kogo?
Dla osób wykluczonych komunikacyjnie lub ekonomicznie, w kryzysie, depresji, z myślami samobójczymi, doświadczających przemocy lub jakichkolwiek trudności ze zdrowiem psychicznym. Choć ze względu na ograniczoną formułę nie zastąpi tradycyjnego leczenia, może jednak stanowić pierwszy krok lub być formą doraźnego wsparcia w kryzysowej sytuacji. Niepodważalną zaletą telefonów zaufania jest ich dostępność.
Jak znaleźć?
TUTAJ obszerna lista linii wsparcia, zarówno dla dorosłych, jak i dla młodszych.
Co, jeśli wciąż nie mogę się zdecydować?
Mam dla Ciebie jedną radę: nie martw się na zapas. Wybierz tę formę, która najbardziej do Ciebie przemawia. Zrób pierwszy krok, a dobry specjalista nigdy nie zostawi Cię na lodzie – albo udzieli Ci wsparcia, albo pokieruje tam, gdzie tę pomoc otrzymasz, jeśli sam nie będzie posiadał kompetencji, by pomóc. Nikt Cię nie wyśmieje, nie pogoni, nie odprawi z kwitkiem.
Nie jest też tak, że po pierwszym spotkaniu musisz zobowiązać się do kolejnych, ani, tym bardziej, do uczestniczenia w długotrwałej terapii. Nikt nie zmusi Cię do podjęcia takiej decyzji! Po konsultacji samodzielnie zdecydować, czy chcesz kontynuować spotkania, lub wręcz przeciwnie, że nie jest Ci to do niczego potrzebne. Obie opcje są jak najbardziej okej!
Korzystanie z pomocy Cię nie definiuje
Na koniec tego wpisu chcę raz jeszcze podkreślić, że fakt korzystania z pomocy psychologa, terapeuty, czy psychiatry (a także przyjmowanie leków psychotropowych!) nie definiuje Twojej wartości. Nie świadczy o tym, jaką osobą jesteś. Nie czyni gorszym, słabszym psychicznie, czy mniej wartościowym człowiekiem.
Świadczy to (tylko i wyłącznie!) o tym, że potrafisz zadbać o siebie i swoje zdrowie, a także poprosić o pomoc, gdy jej potrzebujesz. A to akurat całkiem przydatna umiejętność 🙂
Zajrzyj na Instagram!
Jeśli masz wolną chwilę, zrób sobie kawę i zajrzyj na mój profil na Instagramie po solidną porcję wiedzy psychologicznej w lekkostrawnej, praktycznej formie. Na deser trochę lifestyle’u, kotów i moich prywatnych przemyśleń 🙂
